Kościoły

Pierwsza informacja o parafii we Wrzosie pochodzi z 1372 roku i dotyczy wizyty arcybiskupa Gnieźnieńskiego, Jarosława. Drewniany kościół, który przetrwał do 1420 zastąpiony został nowym, murowanym kościołem pod wezwaniem św. Wawrzyńca i Idziego, postawionym na planie krzyża z cegły szlifowanej. Fundatorami konsekrowanego w 1521 roku kościoła byli Potkańscy a wskazuje na to umieszczony pod sklepieniem herb „Jeleń”. Parafię wyposażono także w pewną ilość gruntów, łąk i lasów. Wybudowano plebanie i dom dla wikarego oraz szkółkę parafialną.

W XVI wieku miał miejsce krótki epizod, podczas którego kościół należał do arian. Z chwilą kiedy Podlodowscy nawrócili się na katolicyzm, kościół powrócił w ręce katolików.

W 1901 roku ówczesny proboszcz rozpoczął wraz z parafianami, trwającą trzy lata rozbudowę i renowację kościoła we Wrzosie. W pierwszej kolejności kościół został wydłużony i opatrzony pięknym, żebrowanym sklepieniem. Dobudowane zostały dwie kaplice, zaprojektowane przez architekta Wojciechowskiego z Warszawy, oraz kruchty i zakrystię od strony południowej. Posadzka ułożono z kamienia zagnańskiego, natomiast w prezbiterium położono terakotę.

Podczas prowadzenia prac renowacyjnych tak w kościele jak i w otoczeniu świątyni natrafiono na klika ciekawych odkryć. W kościele znaleziono dwie duże trumny, w których spoczywały ciała mężczyzny i kobiety w zakonnych ubraniach. Wokół kościoła natomiast natrafiono na materiały budowlane – cegły, żłobione dachówki, pochodzące z dawnych budowli i nagrobków oraz dużą ilość ludzkich szkieletów.

W pięknym Wielkim Ołtarzu znajduję się figura Chrystusa Pana, siedzącego podczas męki koronowania cierniem. Zasłonę tworzy obraz św. Wawrzyńca, diakona, męczennika, patrona kościoła i parafii, namalowany przez Rafała Hadziewicza z Warszawy. W ścianach przy ołtarzu znajdują się wmurowane marmurowe tablice, upamiętniające zasłużonych parafian, właścicieli Goszczewic: Antoniego Józefa Goldtmana (1815-1881), Feliksa ze Świerzyńskich Goldtmana – krewnych biskupa sandomierskiego.

Przed kościołem na miejscu dawnej karczmy w 1901 roku ks. Marek Gujski postawił żelazny, ażurowany krzyż, a w później zbudowano ogrodzenie według projektu ks. Władysława Paciaka. Poświęcenia odnowionej świątyni dokonał w 1905 roku ks. Piotr Górski, kanonik sandomierski, dziekan radomski.

W czasie I wojny światowej, kościół uległ ogromnym zniszczeniom. Wojska austriackie wysadziły wówczas wieże, która dodatkowo podczas upadku zniszczyła front kościoła, organy, częściowo dach i sklepienie. Na pamiątkę tamtych wydarzeń w ściany kościoła wmurowane zostały łuski po pociskach używanych przez austriackie wojska.

Dzieła odbudowy zniszczonego kościoła podjął się ks. Piotr Dembowski. Prace trwały miedzy 1917 a 1923 r. 23 czerwca 1923 roku ks. bp Paweł Kubicki, sufragan sandomierski, konsekrował odbudowaną świątynię.

W kościele znajduje się pięć dębowych ołtarzy w stylu gotyckim. Ołtarze jak i ambonę wykonała radomska firma „Krzywicki i Morawski”. Przy Wielkim Ołtarzu znajduje się tablica upamiętniająca poprzedniego proboszcza Antoniego Ambroziewicza z portretem zmarłego. Obok ambony znajdują się dwa ołtarze – św. Anny i św. Joachima. W kaplicy „Ukrzyżowanie” znajduję się olejny obraz „Zdjęcie z Krzyża” pędzla ks. Paciaka. W drugiej kaplicy w ołtarzu znajduje się obraz Matki Boskiej Różańcowej. Obraz ten rycerstwo z okolicy zabierało na wyprawy wojenne. Poniżej znajduje się obraz św. Franciszka z Asyżu. W przedsionku kościoła od strony południowo-zachodniej stoi gotycka kropielnica, dawna chrzcielnica zbudowana z piaskowca, ozdobiona herbami: Jeleń, Nałęcz, Dolia. W kościele znajdują się dwa dzwony: jeden z 1744 roku a drugi powstał w 1876 roku.

Źródła:
Biuletyn Stowarzyszenia Ziemi Przytyckiej